Risanska JU Dom starih Grabovac od jula ove godine nosilac je licence za pomoć u kući, koju bi trebalo da sprovode u Herceg Novom, Tivtu, Kotoru i Budvi za ukupno 50 korisnika. Licencu je izdalo Ministarstvo rada i socijalnog staranja na 6 godina.
Usluga je namijenjena odraslim i starim licima sa invaliditetom i licima kojima je usljed posebnih okolnosti i socijalnog rizika potreban odgovarajući oblik socijalne zaštite. Realizacija programa trebalo je da krene početkom ove godine, ali je epidemija korona virusa to onemogućila do daljnjeg. Ovaj program moraće da se sprovodi u saradnji sa lokalnim upravama zbog čega je uprava Doma inicirala sastanke sa predstavnicima 4 Opštine, saznajemo od direktora JU, Srđana Dragomanovića.
Realizacija licence pomoć u kući zamišljena je po sistemu pružanja neophodne pomoći u objektu stanovanja korisnika. Do sada je praksa bila da su lokalne samouprave opredjeljivale dio novca koji je bio namijenjen za bruto plate gerontodomaćica, objašnjava za Radio Jadran, Dragomanović:
“Posao se povjeravao Crvenom krstu Crne Gore, koji se na primjeru Opštine Kotor pokazao kao nedovoljan i neadekvatan, jer u konkretnom slučaju ovaj program nije pokrivao ni 5% područja opštine, a angažovano je bilo 5 gerontodomaćica za svega 19 korisnika”, precizirao je on.
Ko može biti korisnik novog servisa?
Korisnik usluge pomoć u kući može biti svako za koga stručni tim Doma procijeni da je potencijalni korisnik usluge pomoć u kući. Kao i za smještaj u ustanovi, tako i u vaninstitucionalnom okviru, postoje dva načina obezbjeđenja ove usluge:
“Jedan je čist obligacioni odnos između pružaoca usluge i korisnika, bilo da je riječ o Ugovoru o pružanju usluge pomoć u kući ili nekog drugog vida ugovora. Drugi je ostvarivanje navedenog prava preko Centra za socijalni rad, odnosno Opštine na čijem području se nalazi lice u stanju socijalne potrebe i potrebna mu/joj je navedena usluga. U prvom slučaju na lice mjesta izlazi stručni tim Doma starih Grabovac, a u drugom mješoviti stručni tim sastavljen od predstavnika CZSR / Opštine i Doma starih. Na osnovu nalaza stručnog tima, sačinjava se program rada – individualni plan rada sa korisnikom, u kom se navode njegove/njene potrebe, dani kojim će se pružati usluga, lice koje će pomoć pružati kao i ukupan broj sati na nivou mjeseca”, precizirao je Dragomanović.
Ko finansira servis?
Troškovi ove usluge, za lica u stanju socijalne potrebe sa područja jedne opštine, u zamljama regiona prebačeni su na lokalne samouprave/opštine i predstavljaju pokazatelj razvoja i brige jedne lokalne samouprave o kategoriji stanovništva koja je najranjivija i zavisna od tuđe pomoći:
“S obzirom da Centri za socijalni rad i Opštine nemaju precizan podatak o broju potencijalnih korisnika, jer se taj broj mijenja iz dana u dan i direktno zavisi od pokrivenosti teritorije navedenom uslugom kao i kvaliteta pružene usluge, naša ustanova je sa brojem 50 krenula u ovaj projekat, što ne znači da ukoliko broj korisnika pređe navedeni broj, da Dom starih Grabovac neće revidovati licencu radi povećenja broja korisnika i gerontodomaćica. Evropski standard je da jedna gerontodomaćica može biti zadužena za maksimalno 10 korisnika, a da je po korisniku maksimalan mjesečni broj radnih sati 30. Sve ovo zavisi od kategorije korisnika i procjene stručnog tima o njegovim/njenim potrebama”, objašnjava naš sagovornik.
Broj korisnika po opštinama zavisiće prije svega od iskazane zainteresovanosti opština, da na savremen i evropski način pruže uslugu pomoći u kući dostojnu starijeg čovjeka koji se ne može sam o sebi starati, kao i spremnosti lokalnih uprava da snose troškove za one koji su u stanju socijalne potrebe. Uprava Doma je uputila dopise opštinama Kotor, Tivat, Budva i Herceg Novi i nakon sastanka sa nadležnima znaće detalje i pojedinosti.
“Dom će angažovati gerontodomaćice sa područja ove 4 opštine, strogo vodeći računa da je gerontodomaćici što bliže korisnik usluge, čime se u opštinama koje bi trebalo i da finansiraju bruto plate, kroz poreze i doprinose vraća dio odvojenih sredstava, a istovremeno se smanjuje nezaposlenost. Tačan broj stručnih lica I gerontodomaćica koji bi trebalo da budu angažovani zavisiće od broja korisnika, kategorije, kao i od individualnih potreba svakog korisnika ponaosob”, dodaje Dragomanović.
Usluga će koštati onoliko koliko se za svakog pojedinačnog korisnika utvrdi, opet na osnovu njegovih potreba. Finansiranje će se svesti na CZSR ili Opštine za lica u stanju socijalne potrebe, odnosno na korisnike za lica koja imaju svoje izvore prihoda dovoljne da pokriju ovaj vid usluge, pri tom ne ugrožavajući svoju osnovnu egzistenciju.
Šta ako lokalne samouprave ne učestvuju?
Kad je riječ o obavezama odnosno ulozi lokalnih uprava u ovom projektu, te kako bi se projekat realizovao ukoliko Opštine iz nekoh razloga ne budu mogle/odbiju učešće u program, Dragomanović kaže:
“Svaka lokalna samouprava ima zakonsku, a prije svega moralnu obavezu da ovaj vid podrške starijima pruži na najbolji mogući način i da za taj vid usluge bude široke ruke. Ne zaboravimo da su to kategorije korisnika koje su ovu zemlju podigle iz pepela i preko čijih pleća je izgrađena kompletna infrastruktura koju svako od nas koristi. Zapitajmo se kad je i ko gradio magistralni put koji povezuje ove 4 opštine ili ko je ova 4 grada podigao iz pepela razornog zemljotresa 1979. godine. Odgovor je jasan, upravo današnji i potencijalni korisnici ovih usluga, u to vrijeme ne misleći na sebe već na generacije koje dolaze. Budimo realni, svima je jasno da vrijeme brzo prolazi i da neće proći mnogo kad će svako od nas doći u godine koje iziskuju nečiju pomoć. Ulažući u ovu i slične usluge, ulažemo u svoju budućnost i generacija koje dolaze. Naravno, ukoliko rukovodstvo opština ne prepozna ovu uslugu, kao uslugu koja umnogome podiže standard i kvalitet starije populacije, onda smo mi kao licencirani pružaoci navedene usluge potpuno nemoćni, a potencijalni korisnici ove usluge zakinuti za starenje dostojno žrtvi koju su podnijeli u prošlosti, kada su obnavljali gradove, puteve i trgove, iste one kojima danas dolazimo ili idemo sa posla”, jasan je Dragomanović.
Početak ovog programa bio je predviđen početkom ove godine, ali je zbog opasnosti od širenja korona virusa odložen.
“Mislim da će sve dok se ne proglasi prestanak pandemije biti teško sprovoditi ovaj vid usluge u punom kapacitetu. U svakom slučaju naša ustanova je spremna da nakon pregovora i sastanaka koje će, nadam se shodno našem zahtjevu, upriličiti opštine, odmah po novogodišnjim praznicima otpočne realizaciju ovog projekta”, vjeruje je Dragomanović.
Dom starih najstručniji za novu uslugu
Naš sagovornk ističe da ne postoji ustanova na području ovih opština koja može u stručnom i svakom drugom smislu da parira Domu I bolje odgovori ovom zadatku. Broj od 130 zaposlenih na najbolji mogući način predstavlja ono što našu ustanovu čini prepoznatljivom i izuzetno konkurentnom sa sličnim ustanovama Evrope:
“Njih 110 je direktno uključeno u rad sa korisnicima, dva su stalno zaposlena ljekara od kojih je jedan specijalizant porodične medicine sa subspecijalizacijom gerijatrije, 7 ljekara specijalista zaposleni su kao konsultanti, 50 je medicinskih tehničara od kojih 10 sa visokom stručnom spremom, 10 licenciranih stručnih radnika sa licencom za rad u ustanovama dječije i socijalne zaštite, 3 psihologa, 3 radnookupaciona terapeuta”, precizirao je Dragomanović.
Kako je dodao, Dom je prošle godine obnovio licencu sistema kvaliteta ISO 9001 i prešao na novu normu 2015 i lecencirao HACCP standard bezbjednosti hrane u dijelu nabavke, pripreme i serviranja hrane korisnicima, što dodatno potvrđuje navedeno.
Inače, licenca za servis pomoć u kući je peta u posljednje dvije godine koje su dodijeljene Domu, a u fazi je dobijanja i šesta. Podsjetimo da je risanska ustanova licencirana za smještaj odraslih i starih lica, što predstavlja osnovnu djelatnost ustanove čiji je kapacitet 300 korisnika. Takođe Dom posjeduje licence za skloništa za beskućnike kapaciteta 4 korisnika, za dnevni boravak za dementna lica kapaciteta 20 korisnika, ambulante izabranog ljekara sa jedinicom fizioterapije za sve korisnike njihovih usluga, te za pomoć u kući u 4 primorske opštine. Dom još očekuje dobijanje licence za Dnevni boravak za starije.
